Enkazda Kullanılan Arama Kurtarma Ekipmanları (2025)

Afet gerçekleştikten sonra gerçekleştirilen arama kurtarma operasyonlarında doğru ekipman seçimi hayat kurtarıcı faktörler arasında yer almaktadır. Bu yazı içerisinde temel ve gönüllü arama kurtarma ekiplerinin kullandığı ekipmanları inceleyeceğiz.

Kişisel Koruyucu Donanımlar

Her arama kurtarmacının gerçekleştireceği operasyonda afet türü ve olay fark etmeksizin ikincil tehlikelere karşı kişisel koruyucu donanım kullanılması esastır.

• İş Kıyafeti (alt – üst, iç – dış, uzun kollu): Muhtemel yırtılması öngörülen yerler ile bir arama kurtarma çalışmasında en çok zarar görecek noktaları sağlam bir malzemeden yapılmış tulum veya parça iş kıyafeti. Örneğin bir arama kurtarma çalışması sırasında mutlaka diz kapağınızın bulunduğu noktayı yere temas ettirirsiniz. Yine kolunuzdan destek alırken dirseğinizi kullanırsınız. Bundan dolayı sağlam bir iş kıyafetine ihtiyaç duyarsınız.
• Baret (Kask): Bir cana daha umut olmak için yapılan tüm çalışmalarda stres ve adrenalin ile beraber hangi ortamda çalışma yaptığınızı, ortamda ne gibi tehlikeler olduğunu unutabilirsiniz. Bu noktada dar bir alanda çalışmalar yapıyor da olabilirsiniz, sivri demirlerin bulunduğu ortamda da. Baret ise kişisel koruyucu donanımlar içerisinde en önemlisi diyebiliriz.
• Koruyucu Gözlük: Bazen bir kıvılcımdan korunmak için, bazen ise gözlerimizi tozlardan korumak için kullanabiliriz.
• Dizlik – Dirseklik: İş kıyafeti için bahsettiğimiz durumlarda çalışma gücünü daha da yükselten, dizimizin ve dirseğimizin zarar görmesini önleyen ekipmanlarımız arasında yer alırlar.
• İş Botu: Bot burnu ve tabanı metal ile çevrelenmiş olan iş botu, enkaz çalışmalarında ayakları darbeden, demirden, molozdan ve çividen korur.
• Kafa Lambası ve yedek piller: Bazen gündüz, bazen ise gece zifiri karanlıkta çalışmalar yürütülebilir. Afet yaşamış bölgede, olay yerinde elektrik kaynağı zor bulunduğundan kafa lambalarının şarjlı yerine pilli olarak bulunması daha iyi olacaktır. Ayrıca yedek piller mutlaka bulunmalıdır.
• Eldiven: Kesici cisimlere karşı mutlaka kullanılmalı.
• Maske: Sadece tozdan değil, eski yapılarda ortaya çıkabilecek “asbest” (Söz konusu maddeye uzun süreler maruz kalınması halinde akciğer kanseri olma olasılığı arttırmaktadır. ) tehlikesine karşı koruma sağlamaktadır.
• Yağmurluk: Sulu beton kesimi yapılırken kıyafetin ıslanmamasına karşın kullanılabilir ancak temel kullanım amacı yağmur yağması halinde ıslanmadan çalışma yapmayı sağlar. Çalışmaların verimliliğini arttırmaktadır.
• Kulaklık: Kırım, delim  ve kesim işlemlerinde ortaya çıkan yüksek ses desibelinden kaynaklı kulakların zarar görmesini engeller.
• Çakı: Enkaz içerisinde dehliz açarken karşılaşılabilecek, yorgan, sünger, battaniye gibi malzemeleri kesmek amacıyla kullanılabilir.
• Küçük Sırt Çantası: Olay yerinde lazım olabilecek fener, pil, yedek kıyafet, konserve gibi şeylerin yer alacağı görev çantası.

Kurtarma Ekipmanları

Çalışma yapılacak yapıların yıkılış şekillerine, türüne ve yapıda kullanılan malzemeye göre kurtarma ekipmanları tercih edilir. Burada örneğin bir kaldırma işlemi gerçekleştirilecekse ayırıcı veya hava yastıkları gibi ekipmanlarda tercih edilebilir. Sık kullanılan ekipmanlar arasında;

• Balyoz, levye, kazma ve kürek gibi temel ekipmanlar
• Kırıcı ve delici
• Hidrolik kesici ve ayırıcı
• Kriko ve hava yastıkları yer alır.

Kırıcı ve Deliciler

Enkazda dehliz oluşturmak için kullanılabilir. Ayrıca kazazedenin sesinin alındığı noktaya uygun uç kullanılarak, bir gözlem deliği açılarak kazazedenin tam net konumunu belirlemek amacıyla kullanılan kırıcı ve deliciler; Enkaz alanında hayat kurtarıcıdır. Ağırlıklarına ve büyüklüklerine göre yatay veya dikey düzlemde kullanılabilir. Yatay düzlemde çalışma yapılırken üstten bir bağlantı noktası oluşturularak, ağırlıklarını ip ile oluşturulan noktaya dağıtılabilir. Bu sayede çalışmadan tam verim alınır, kullanan arama kurtarma personeli yorulmaz. Enkaz içerisinde tam yıkılmamış yapılarda kırıcı ve delicilerin kullanımı zorunluysa titreşim yaptığından dolayı ayrı yıkılmış duvarlara karşın dikkatli olunmalıdır.

Delici Kırıcılar Arama Kurtarma Ekipmanları

Hidrolik Kesiciler Ve Ayırıcılar

Farklı tip ve marka çeşitliliği günümüz şartlarında çok fazladır. Ülkemizde en çok kullanılan Holmatro ve Lukas markası adı altında üretilen hidrolik kesici ve ayırıcılardır. Günümüz şartlarında su altında çalışan modellerinden, güç üniteleri sırt çantasında bulunan modelleri vardır. Aşağıdaki görselde göreceğiniz üzere şarjlı ve güç üniteli, kablolu versiyonları bulunmaktadır. Yüksek şiddetli bir deprem gerçekleştiğinde birden fazla bina ve yapı hasar gördüğünde hayat kurtarıcı olan model bataryalı olan modellerdir. Çünkü enkaz sahasının büyüklüğünden, ortaya çıkan keskin demirlerden kaynaklı olarak, hidrolik hortumlu modeller ile enkaz sahasına girdiğinizde hidrolik hortumun uzunluğu, parça çeşitliliğinin çok olması bir eksi dezavantajdır ancak elektrik kaynaklarının yer almadığı noktalarda benzin bulma olasılığımız yüksek ise akaryakıtlı taşınabilir motorlu güç ünitesi olan hidrolik hortumlular öne çıkabilir.

Arama Kurtarma Ekipmanları Holmatro Lukas Kesme Ayırma

Hava Yastığı Kaldırma Setleri

Hava Yastığı Kaldırma Seti Arama Kurtarma Ekipmanları

Enkaz içerisinde vücutlarının belli bir bölgeleri sıkışmış kazazedeleri kütlelerin altından çıkarmak için kullanılır ancak burada dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Olası kaymaların yaşanmaması için en fazla 2 hava yastığı üst üste kullanılabilir. Hava yastıkları uzun süre kütle altında bırakmaya uygun değildir. Anlık işlemler için kullanılır ve hiçbir şekilde altına girilmez. Hava yastığı ile kaldırılan kütle üretilen özel farklı destek malzemeleriyle desteklenmelidir. Hava yastığı kullanılacak alan ise temizlenmelidir. Olası bir demir batma durumunda hava yastığı patlayacak ve kütle düşecektir.

Not: hava yastığı kaldırma setinde kullanılan hava, yastık indirme durumunda geri tüpe dolmaz. Direkt olarak kumanda panelinden tahliye kısmından dışarıya atılır. Bundan kaynaklı uzun kullanımlarda tüpün biteceği unutulmalıdır.

Akaryakıtlı Demir Beton Kesme Makinesi

Akaryakıtlı Demir Beton Kesme Makinesi Arama Kurtarma Ekipmanları

Bu tip makine çoğunlukla vinç ile kat kaldırma yönteminde beton kütleleri vincin alabileceği boyuta getirmek için kullanılmaktadır. Diski ısınma yaptığından dolayı sulu kesim yapılarak  temiz çalışma yaparken kullanılır. Disk uzunluğuna göre kesilen betonun eni hesaplanır ona göre kesim yapılır. Eğer ki beton eni daha genişse illa ki kesim yapılacak ise kırıcı ve deliciler ile beton eni ağız çapına göre ayarlanarak kırılır. Daha sonra kesim işlemi gerçekleştirilir. Beton içerisinde demir donatıya denk geldiğinde kıvılcım çıkarır. Bu nedenle etrafta yanıcı parlayıcı sıvı/gaz olmamalıdır. Ek olarak, çalışma sırasında yoğun duman çıkardığından kaynaklı kapalı alanda çalışma yapılmaz. Kesim yapılırken cihazın ağırlığı ile kesim işlemi gerçekleştirilir. Aksi halde bir güç uygulandığından ya cihaz takılıp fırlayacaktır, ya da disk sıkışacaktır.

Jeneratör

Kurtarma çalışmalarında aydınlatma ve elektrikli ekipman çalıştırmak amacıyla kullanılmaktadır. Taşıta sahip tipleri, uzaktan kumandalı tipi ve çanta şeklinde taşınabilir jeneratörler vardır. Kullanım amacına ve yerine göre seçim yapılır. Genellikle küçük tipli jeneratörler düşük kv olduğundan aydınlatma gibi amaçlar için kullanılmaktadır.

Arama Ekipmanları

Enkaz alanında kazazedenin yerinin saptanması amacıyla kullanılan tüm ekipmanlar arama ekipmanı olarak geçmektedir. Her geçen gün gelişen teknolojiyle beraber farklı özelliklere sahip ekipmanlar üretilmektedir.

Enkaz Altı Dinleme Cihazı

Farklı marka modelde cihazlar vardır. Temel mantığını şöyle özetleyebiliriz; Enkaz alanının tamamını altından gelen sesleri panele iletebilen bir mikrofona dönüştürmektedir Sensörleri, kumanda paneli, iki personelin aynı anda dinleme yapabileceği kulaklıkları bulunur. Sensörler kazazedelerin bulunabileceği muhtelif yerlere yerleştirilir. Daha sonra “Sesimi Duyan Var mı? ve Sesimi Duyuyorsan 3 Kere Vur” komutlarıyla kumanda panelinden sensörlerden gelen titreşimler takip edilirken, kulaklıkdan da aynı zamanda dinleme yapılır. Ses titreşimi oluşan sensör etrafında diğer sensörler yerleştirilerek alan daraltılır ve kazazedenin yeri tam olarak saptanmış olur. Enkaz altı dinleme cihazını kullanırken sensörlerin yerleştirildiği alanlar sesi iletebilecek alanlar olmalı. Cihazın kumanda panelinden ise uygun frekans ayarı yapılarak kullanılmalı. “Sessizliğin içinden gelen bir umut” dinlenir.

Enkaz Altı Dinleme Cihazı nasıl kullanılır ? Arama Kurtarma Ekipmanları

Enkaz Altı Görüntüleme Cihazı

Uzun bir malzemeden oluşan bu ekipmanın ucunda kamera yer alır. Enkaz boşluklarından içeriye uzatılarak kumanda paneli üzerinden içeride kazazede var mı yok mu kontrol edilir. Tam olarak kazazedelerin yerleri saptanmaya çalışılır. Kamerası 180 derece dönebilen veya farklı özellikte olan çeşitleri bulunmaktadır. Bazı modellerin üzerinde yer alan mikrofon ve hoparlör sistemi ile aşağıda bulunan kazazede ile iletişim kurularak “Etrafında ne var vb” gibi sorular sorularak tam yeri saptanmaya çalışılır. Buna göre müdahale çalışması gerçekleştirilir. Örneğin kazazedenin bulunduğu nokta beton kütlenin yakınında ise kırıcı deliciler ile çalışma yapılırken buna dikkat edilir.

Enkaz Altı Görüntüleme Cihazı Arama Kurtarma Ekipmanları

ADN-III Radar Yaşam Dedektörü

ADN-III+, arama kurtarma operasyonları için özel olarak tasarlanmış, ultra geniş bant (2.4-10.5 GHz) radar prensibiyle çalışan son teknoloji bir yaşam dedektörüdür. Doppler yasasını kullanarak, deprem, toprak kayması ve yangın gibi felaket durumlarında enkaz altında veya duvarların ardında mahsur kalmış, hareketli ya da hareketsiz durumdaki kazazedeleri tespit etme ve konumlandırma yeteneğine sahiptir. Cihaz, nanosaniye mertebesindeki elektromanyetik darbeler ve gelişmiş sinyal işleme algoritmaları sayesinde, insan vücudunun kalp atışı, nefes alıp verme ve uzuv salınımları gibi en zayıf mikro hareketlerini dahi algılayabilir. Bu hassasiyet, çökmüş binalar ve karmaşık engeller arasından güçlü bir şekilde nüfuz edebilme özelliğiyle birleştiğinde, arama kurtarma ekiplerine büyük ölçekli ve hızlı arama imkanı sunarak kurtarma kalitesini önemli ölçüde artırır. Hafif ve taşınabilir yapısıyla öne çıkan ADN-III+, sivil savunma, itfaiye ve acil durum kurtarma ekiplerinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Çoklu hedefleri gerçek zamanlı olarak algılama ve görüntüleme işlevi, zorlu koşullarda dahi kesin ve hızlı kurtarma operasyonlarına olanak tanır. ADN-III+, hayat kurtarma görevlerinde zamanla yarışan ekipler için kritik öneme sahip, yüksek teknolojili bir destek ekipmanıdır. Ülkemizde de milli imkanlarla üretilmiş modelleri mevcuttur.

ADN-III Radar Yaşam Dedektörü Arama Kurtarma Ekipmanları