Trafik Kazalarına Müdahale Yöntemleri ve Kullanılan Ekipmanlar

Her gün daha fazla artan araç sayılarından kaynaklı olarak, trafik kazaları ülkemizi mal ve can kaybı olarak etkilemenin yanı sıra milyarlarca dolarlık maddi kayıplara neden olmaktadır. Can ve mal kaybının çok olmasındaki en önemli unsur müdahale edecek durumda olmayan bilinçsiz kişilerce yapılan yanlış müdahalelerden kaynaklanmaktadır.  Bu sebepten trafik kazalarına nasıl müdahale edileceğini, hangi malzemeyi nerede kullanacağımızı bilmek çok önemlidir. Etkilerine genel çerçevede bakacak olursak;

• Fiziksel ve psikolojik hasar yaratırlar,
• Ekonomik kayıplar ile iş gücü kayıpları doğururlar,
• Trafik kazayı yapmış veya yaşamış birisinde ortaya çıkan anksiyete ve depresyon sıkıntıları olabilir,
• Toplumda güvensizlik, korku endişe durumları ortaya çıkar.

Bu çerçevede trafik kazalarını azaltmaya yönelik olarak,  2021/2 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile “Karayolu Trafik Güvenliği Strateji Belgesi (2021-2030)” çıkarılmıştır. Bu belge ile ülkemizde 2030 yılına kadar trafik kazalarından kaynaklı ölümlerin ve yaralanmaların %50 oranında azaltılması, 2050 yılına kadar sıfıra indirilmesi hedeflenmektedir.

Trafik Kazaları Nedenleri

Trafik kazalarının yaşanmasının büyük bir bölümünü sürücü hatalarından, dikkatsizlikten, aşırı hız yapmadan kaynaklanmaktadır. Takip mesafesine dikkat edilmemesi, şerit ihlali, geçiş önceliğine uyulmaması ve trafik levhalarının dikkate alınmaması da trafik güvenliğini tehlikeye atmaktadır. Ayrıca sürücülerin yeterli eğitim almaması, araç bakımlarının ihmal edilmesi, hava koşullarına uygun tedbir alınmaması gibi hususlar trafik kazalarının oluşumunda önemli bir rol oynamaktadır. Harici olarak;

AFAD Nedir, Ne İş Yapar, Görevleri Nedir?

×

• Uykusuz ve yorgun araç kullanmak,
• Alkollü araç kullanmak,
• Trafik ömrünü doldurmuş araçlarla seyahat etmek,
• Yayaların kurallara uymaması,
• Ani çıkabilecek hayvanlara çarpma gibi başlıca diğer nedenleri sıralayabiliriz.

TÜİK’in Karayolu Trafik Kaza İstatistiklerine (2024 yılı aşağıdaki tablo) baktığımızda ise 2024 yılında 1 milyon 444 bin 26 adet trafik kazası meydana gelmiştir. Bunların 266 bin 854⁽¹⁾ adedi ölümlü, yaralanmalı trafik kazalarıdır.

Trafik Kaza İstatistikleri

Trafik Kazalarının Oluşum Nedenleri

Trafik kazalarının oluşum nedenlerini ise maddi hasarlı ve ölümlü yaralanmalı kazalar olarak iki gruba ayırıyoruz. İstatistiklere baktığımızda her iki grupta da sürücü kusurlarının en yüksek orana sahip olduğunu görmekteyiz.

Araçların Motorlarına Göre Sınıflandırılması

Motor yakıttan elde ettiği enerjiyi mekanik enerjiye dönüştürerek tekerlere güç veren kısımdır. Motorlar yakıt cinslerine göre dörde ayrılmaktadır;

• Benzinli motorlar,
• LPG (Likit Petrol Gazı) yakıtlı motorlar,
• Dizel motorlar
• Elektrikli ve Hibrit motorlar olarak ayrılırlar.

Araç tanımları ise otomobil, minibüs, otobüs, tramvay, özel amaçlı taşıt, kamyonet, kamyon, iş makinesi, lastik tekerlekli traktör şeklinde adlandırılır. Burada araçların önden arakaya şeklinde olan direkleri A,B,C şeklinde adlandırılmaktadır.

Hibrit Araba Nedir ?

Hibrit kelime olarak “melez” anlamı taşımaktadır. Bu kelimeyi araba olarak düşündüğümüz zaman iki farklı motor teknolojisinin bir arada kullanıldığı arabalara verilen isimdir diyebiliriz. Hibrit araçlar yolculuk süresi, zorlu yol şartları, soğuk havalar, şehirlararası yollar ve yüksek hızlara bağlı olarak elektrik veya diğer motorun (Benzin/Dizel) devreye girmesi ile çalışmaktadır. Özellik olarak çoğu hibrit araba yüksek hızlarda verimliliği arttırmak için iki motoruda bir arada devreye almaktadır. Bazı hibrit araç grubunda yer alan arabalarda ise haricen dışarıdan şarj için bir bağlantı noktası yoktur. Rejeneratif frenleme teknolojiyle birlikte frene her basıldığında oluşan enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürmektedir. Aşağıdaki görselde ise örnek olarak gösterilmiş hibrit araç şemasını görmekteyiz.

Hibrit Araç Şeması

Hibrit Araç Şeması

Euro Rescue Uygulaması Nedir, Nereden İndirilir, Trafik Kazalarında Önemi

Özellikle elektrikli ve hibrit araçların şemalarını önceden görmek müdahale kolaylığı açısından eksra olarak güven sağlayacaktır. Euro Rescue uygulaması sayesinde sadece araçların yukarıdaki gördüğünüz görsellerdeki gibi motor kısımlarını değil, hava yastıklarının bulunduğu yerleri, hava yastığı tüplerinin bulunduğu kısımlar gibi ek bilgilere öncesinden sahip olabiliyorsunuz. Uygulamayı indirmek için Google Play için buraya, app store için buraya tıklayınız.

Trafik Kazalarında İlk Saatlerde Gerçekleşecek Faaliyetler

• Kaza bilgisinin alınması ve olayın teyit edilmesi
• İlk müdahale ekiplerinin bölgeye intikali,
• Olay yerinin genel durumunun gözlemlenip değerlendirilmesi,
• Haberleşmenin kesintisiz biçimde sürdürülmesi,
• Gerekli ekipman, personel veya destek ihtiyaçlarının bildirilmesi ve takviye ekiplerin yönlendirilmesi,
• Bölgedeki olası tehlikelerin tespit edilerek güvenlik önlemlerinin alınması, Arama ve kurtarma faaliyetlerinin yürütülmesi,
•  Yaralılara acil sağlık müdahalesinin yapılması,
•  Olay yerinde güvenliğin ve trafik akışının kontrol altına alınması,
•  Olası yangın riskine karşı gerekli söndürme tedbirlerinin uygulanması,
•  KBRN (Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik, Nükleer) risklerine yönelik müdahale işlemlerinin yürütülmesi,
•  Yaralıların en uygun sağlık kuruluşlarına nakledilmesi,
•  Kazayla ilgili adli işlemlerin ilgili kurumlarca başlatılması,
•  Kazazedelere ait değerli veya kişisel eşyaların kayıt altına alınması ve muhafazası,
•  Olayla ilgili tüm bilgi ve bulguların toplanarak raporlanması,
•  Karayolu ulaşımının yeniden düzenlenmesi ve trafiğin normal seyrine döndürülmesi.

Not: Burada yer alan akış işlemleri trafik kazasının, olayın durumuna bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Örneğin bir tanker kazasında rüzgarın yönü, kimyasalın ne olduğu daha çok ön plandadır.

Trafik Kazalarında Olay Yerinde Karşılaşılabilecek Durumlar

• Kazazede yakınlarının endişeli ve duygusal tepkileri,
• Meraklı vatandaşların veya bilinçsizce yardım etmek isteyen kişilerin olay yerine müdahalesi,
• Yaralıların (kazazedelerin) fizyolojik ve psikolojik durumlarının belirsizliği,
• Anlık ve hızlı karar verme zorunluluğunun getirdiği stres,
• Haberleşmenin hiç sağlanamaması ya da zayıf bağlantılar nedeniyle aksaması,
• Olayın ilk anlarında ihtiyaç duyulan malzeme, ekipman ve personel yetersizliği,
• Olay yerinde öngörülenden daha karmaşık bir tabloyla karşılaşılması,
• Fiziksel, kimyasal veya dinamik nitelikteki çevresel tehlikeler,
• Olay bölgesine ulaşımda yaşanabilecek erişim güçlükleri,
• Güvenlik, asayiş veya kalabalık kontrolü ile ilgili sorunlar ve riskler.

Farklı benzer sorunlar yine yaşanabilmektedir ancak genel çerçevede dikkat edilmesi gereken durumlar bunlardır. Bir de ikincil riskler mevcut. Bozuk zemin, devrilebilir ağaç, direk, yapı vb. Trafik kazası sonrası çevreye dağılmış materyaller, cam kırıkları, maddesi belli olmayan sıvı sızıntıları, tam devrilmemiş taşıtlar ve kaygan zemindir. En nemli tehlike ise YANGIN tehlikesidir. Bunların hepsi ikincil riskleri oluşturmaktadır.

Trafik Kazalarında Camlar

Araç sektöründe emniyetli cam, hafifletilmiş cam ve perspex cam olmak üzere 3 çeşit cam türü kullanılmaktadır. Emniyetli camların içerisinde bir film veya plastik benzeri bir yapı bulunur. Araç camı kırıldığı zaman dağılmaz ve bir arada kalır. Hafifletilmiş camlar kırıldığında tamamen dağılır. Perspex camlar ise uçaklarda ve bazı araç modellerinde kullanılmaktadır. Araçlarda ön camlar emniyetli cam, yan camlar ise hafifletilmiş camlardan oluşmaktadır diyebiliriz. Kaza yapmış bir araçta eğer ki cam kesilerek çıkartılması gerekiyorsa cam türü fark etmeksizin kazazedenin üzerine mutlaka battaniye veya örtü benzeri bir şey örtülmesi gerekmektedir.

Araç Camları

Trafik Kazalarında Kapılar Nasıl Çıkarılır ?

Araç kapıları kazazedeye ulaşmamızı engelliyorsa elimizde bulunan ekipmanlarla kapılar kilit bölümünden zorlanarak açılabilir veya menteşe bölümünden kesilerek/zorlanarak açılabilmektedir. Malzeme ve ekipman olarak bataryalı, hidrolik ayırıcılar-kesiciler, holigan setleri, levye, manivela gibi ekipmanlar kullanılabilir. Burada iki farklı teknik kullanılabilir. Birinci teknik ön kapı menteşeleri için yer açma işleminde ayırıcı cihazımızın ağzı girmiyor ise levye ve manivela kullanılarak boşluk aralanır daha sonra ayırıcı kullanılarak boşluk genişletilir. Kesici kullanılarak menteşeler kesilmek suretiyle yerinden kapı çıkartılır. İkinci yöntem ön kapı menteşelerine ulaşmak için ön çamurluk kesici ile ezilir. Ezilince kapı menteşe bölümü aralanır ve ayırıcı ile genişletilerek, kesim yapılır. Trafik Kazalarında Kapılar Nasıl Çıkarılır isimli videoya bakabilirsiniz.

Trafik Kazalarına Müdahale

Trafik Kazalarında Ön Panel Nasıl Aralanır ?

Kazazedenin ön kabin ile arka kısım arasına sıkışma olması durumunda ara panel aralanarak kazazede alınabiliyor ise ara kesim işlemi yapılır ancak bu işlem öncesi kazazedenin genel sağlık durumu kontrol edilmeli, sarsıntı minimuma indirilmeli. Ayrıca en önemli şey ise bu işlem öncesi sürücü tarafından müdahale edilecekse kazazedenin ayakları gaz, fren ve debriaj pedallarına sıkışmış mı kontrol edilmeli. Kurtarıldıktan sonra işlem gerçekleştirilmelidir. Hidrolik silindir veya ram ile ayırma yapmadan önce operasyonun başarılı olması, rahat ayırma yapmak için alt ve üst bölümlere rahatlatma kesikleri atılır. Aşağıdaki görselde yapılan işlemi daha net anlayabilirsiniz.

Trafik Kazalarına Müdahale Çalışmaları

Not: Videodaki yapılan işlem yanlış uygulamaya örnektir.

Tavan Kapağının Açılması

Devrilmeli veya tavanın tam olarak içe göçtüğü kazalarda uygulanabilir yöntemler arasında yer alır. Ayrıca kazazede de ciddi şekilde yaralanma varsa herhangi bir sarsıntı durumunda kazazede eğer ki paketlenmiş halde çıkarılacaksa bu yöntem tercih edilebilir. Kazanın biçimine, kazazedenin konumuna, durumuna bağlı olarak gerekliyse yapılır. Tavan öne doğru, yana doğru, arkaya doğru, kısmi şeklinde açılabilir. Önden arkaya katlamak için önce A direğinden bir kesik ile B direğine yakın konumdan tavana rahatlatma kesiği atılır bu sayede arakaya doğru katlama işlemi kolayca yapılır. Arka kısmı da açacak isek yine rahatlatma kesikleri atarak katlamaya devam ederiz.

Sonuç

Trafik kazası sonrası gerçekleştirilen kurtarma operasyonlarının etkinliği, öncelikle kaza yerinin, kazazedelerin ve hasar görmüş araçların durumunun titizlikle değerlendirilmesine dayanır. Kurtarma çalışmalarının başarıyla sonuçlanması için, operasyon liderinin tüm aşamaları yakından izleyerek ve kontrolü elden bırakmayarak süreci yönetmesi hayati önem taşır. Operasyon amiri, icra edilen her eylemi dikkatle denetlemeli ve potansiyel risklerin veya aksaklıkların ortaya çıkmasını engellemelidir.

Bu süreçte, özellikle araç içinde sıkışan kazazedenin konumu ve onu çevreleyen yapısal unsurların detaylı bir analizi şarttır. Gerçekleştirilecek bu kapsamlı analiz neticesinde, kazazedenin araçtan hangi yöntemle ve hangi noktadan çıkarılacağına dair kesin bir karar verilmeli ve operasyon bu doğrultuda icra edilmelidir. Ayrıca, kurtarma faaliyetinin her anında, kazazedenin sağlık durumundaki değişimler hassasiyetle takip edilmeli ve gerekli görüldüğü takdirde derhal tıbbi müdahale desteği sağlanmalıdır.

Not: Unutmuyoruz;

Trafik Kazaları